الهام قاسمی پوری، استاد مدرسه علمیه فاطمه زهرا(س):

خانواده به عنوان بنیادی‌ترین نهاد اجتماعی در اسلام، وظیفه تأمین آرامش روحی و روانی اعضای خود را بر عهده دارد. در قرآن کریم به روشنی آمده است یکی از اهداف الهی از آفرینش زوجین، برقراری آرامش میان آن‌هاست: «و از نشانه‌های او این است برای شما از جنس خودتان همسرانی آفرید که در کنار آن‌ها آرامش یابید و میان شما و همسرانتان علاقه و رحمت قرار داد». (روم، ۲۱) در این میان، حضرت زهرا(س) به عنوان الگویی کامل برای خانواده اسلامی، در تمامی ابعاد زندگی خود به تأمین آرامش و مودت در خانواده پرداخت. در این یادداشت، به بررسی عوامل مختلف آرامش خانواده در سبک زندگی حضرت زهرا(س) خواهیم پرداخت.

حضرت زهرا(س) در نقش بندگی: آرامش از اتصال به خدا

ایمان و عبادت به عنوان منبع آرامش: ایمان به خدا و عبادت، یکی از مهم‌ترین عواملی است که آرامش درونی را برای فرد به ارمغان می‌آورد. حضرت زهرا(س) در تمامی شرایط زندگی خود به عبادت و ارتباط مستمر با خداوند توجه خاصی داشتند. روایت‌ها حاکی از آن است ایشان حتی در شب عروسی، به همراه امام علی(ع) در آغاز زندگی مشترک به عبادت پرداختند و از خداوند طلب یاری و برکت کردند. به نقل از حسن بصری، حضرت زهرا(س) آن‌قدر در عبادت می‌ایستادند که پاهایشان ورم می‌کرد. این عبادات و ارتباط معنوی با خدا، موجب آرامش روحی و روانی ایشان و اعضای خانواده می‌شد.

تقوا و پاکیزگی در رفتار: تقوا به معنای مراقبت از مرزهای الهی، از دیگر عوامل آرامش در زندگی حضرت زهرا(س) است. ایشان در خطبه فدکیه به اهمیت تقوا اشاره کرده و در آیه‌ای از قرآن (آل‌عمران، ۱۰۲) به این نکته تأکید دارند که تقوا زمینه‌ساز آرامش در زندگی فردی و اجتماعی است. حضرت زهرا(س) با داشتن تقوای الهی در تمام جوانب زندگی خود، از جمله در خانواده، همیشه در کمال آرامش و شکرگزاری زندگی می‌کردند.

صبر و استقامت در برابر مشکلات: صبر یکی از ویژگی‌های برجسته حضرت زهرا(س) بود که در تمامی سختی‌ها و مصیبت‌ها بر آن تأکید می‌کردند. ایشان با صبر در برابر فشارهای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، آرامش را در خانه و خانواده حفظ می‌کردند. در یکی از روایت‌ها آمده است حضرت زهرا(س) هیچ‌گاه در مقابل مشکلات، شکایتی از خود نشان ندادند و همواره در برابر سختی‌ها به خدا توکل می‌کردند.

حضرت زهرا(س) در نقش همسری: مراقبت از آرامش خانواده

حفظ اقتدار همسر و اطاعت از او: حضرت زهرا(س) در زندگی مشترک خود با امام علی(ع)، همواره از اقتدار همسر خود حمایت می‌کردند. ایشان در بسیاری از موقعیت‌ها به اطاعت از امام علی(ع) پرداختند و در پی حفظ آرامش خانواده بودند. در این زمینه، امام علی(ع) در وصف ایشان فرمودند: «هرگز مرا خشمگین نکرد و همیشه در آرامش بودم». این نوع اطاعت از همسر در کمال احترام و در شرایطی که زندگی سخت بود، نشانه‌ای از نقش مهم حضرت زهرا(س) در حفظ آرامش خانه و خانواده بود.

تأمین آسایش جسمی و روحی همسر: یکی از مهم‌ترین وظایف همسر، ایجاد محیطی آرامش‌بخش برای همسر است. حضرت زهرا(س) در تمام شرایط با ایجاد فضایی صمیمی و آرام در خانه، همسرشان امام علی(ع) را از سختی‌های بیرونی محفوظ می‌داشتند. ایشان هیچ‌گاه از کمبودهای مادی شکایتی نکردند و زندگی را با همان شرایط ساده ولی با محبت و رضایت قلبی پذیرفتند.

تقسیم وظایف و نظم در زندگی خانوادگی: حضرت زهرا(س) در زندگی خانوادگی همواره به تقسیم وظایف در خانه توجه داشتند. ایشان کارهای منزل را میان خود و امام علی(ع) تقسیم می‌کردند تا هرکدام در مسیر خودش به بهترین نحو عمل کند. این تقسیم‌بندی به ایجاد نظمی خاص در خانه و به تبع آن، حفظ آرامش میان اعضای خانواده کمک می‌کرد.

حضرت زهرا(س) در نقش مادری: پرورش نسل آرام و صالح

تربیت فرزندان با محبت و دلسوزی: حضرت زهرا(س) در تربیت فرزندان خود، به اصول اخلاقی و تربیتی اسلام توجه ویژه‌ای داشتند. ایشان به‌عنوان مادری دلسوز، فرزندان خود را با محبت و رعایت نیازهای روحی‌شان تربیت می‌کردند. یکی از نمونه‌های برجسته، تربیت امام حسن(ع) و امام حسین(ع) است که در کانون محبت حضرت زهرا(س) رشد کردند و به بهترین انسان‌ها در تاریخ اسلام تبدیل شدند.

الگو بودن برای فرزندان: حضرت زهرا(س) نه تنها در تربیت فرزندان خود، بلکه در تمامی رفتارهایشان الگویی برای آنان بودند. ایشان در تمامی جنبه‌های زندگی خود، ازجمله در دیانت، اخلاق، حجاب و صداقت، نمونه‌ای کامل برای فرزندانشان بودند. این الگو بودن نه‌تنها سبب رشد شخصیت آنان شد، بلکه آرامش درونی آن‌ها را نیز تقویت کرد.

تغذیه و سلامت فرزندان: حضرت زهرا(س) علاوه بر تربیت معنوی، به سلامت جسمانی فرزندان نیز توجه خاص داشتند. به عنوان یک مادر مهربان، ایشان تمام تلاش خود را برای تأمین نیازهای جسمی و روحی فرزندان خود به کار می‌بردند تا محیط خانه به فضایی آرام و سالم تبدیل شود.

سبک زندگی حضرت زهرا(س) به عنوان الگویی بی‌نظیر در زمینه‌های مختلف خانوادگی، به ما می‌آموزد برای رسیدن به آرامش در زندگی خانوادگی، باید ایمان به خدا، تقوا، صبر، محبت، و احترام متقابل را سرلوحه زندگی خود قرار دهیم. حضرت زهرا(س) با تقسیم وظایف، ایجاد فضای معنوی در خانه و با تربیت فرزندانی صالح، نه تنها آرامش خانواده خود را حفظ کردند، بلکه درسی برای همه نسل‌ها در مورد اهمیت روابط صحیح و تقویت اصول اخلاقی و دینی در خانواده باقی گذاشتند.